Elektronisch afval: Recyclen is beter dan weggooien

Wereldwijd werd in 2019 meer dan 53 miljoen ton elektronisch afval verzameld. Dat is gelijk aan 100 keer het gewicht van ’s werelds hoogste wolkenkrabber, de Burj Khalifa in Dubai. Dit is een gevolg van de stijgende consumptie, de geleidelijke digitalisering van onze levensstijl en de afnemende levensduur van elektrische toestellen. Maar naast materialen die schadelijk zijn voor onze gezondheid en het milieu, bevat elektronisch afval ook waardevolle grondstoffen die duurzaam opnieuw gebruikt kunnen worden.

Momenteel wordt slechts ongeveer 17% van het wereldwijd opgehoopte elektronische afval elk jaar gerecycled. De rest wordt meestal op stortplaatsen gedumpt of verbrand. Soms verdwijnt het via dubieuze kanalen en wordt het via tussenpersonen verkocht aan landen waar de normen ten aanzien van afvalverwerking erg laag zijn.

Er zijn veel goede redenen om de hoeveelheid elektronisch afval te minimaliseren en het recyclingpercentage te verhogen. Eén belangrijk aspect is het risico voor gezondheid en milieu. Elektronisch afval kan zeer giftige stoffen bevatten. Sommige toestellen bevatten kwik, lood, cadmium, arseen of beryllium. Het kan de gezondheid ernstig schaden als deze materialen worden verbrand in plaats van ze op de juiste manier af te voeren. We kennen de beelden van kinderen uit ontwikkelingslanden die ons elektronisch afval verbranden om bij de waardevolle materialen te komen.

Het is het waard om te recyclen

Tegelijkertijd bevat elektronisch afval ook veel waardevolle materialen. Ter illustratie: dit zijn de hoeveelheden waardevolle grondstoffen die in een miljoen mobiele telefoons zitten: ongeveer 35 kg goud, ongeveer 350 kg zilver, ongeveer 15 kg palladium en ongeveer 15 kg koper.

Het is dus de moeite waard om de vele waardevolle materialen die in afval worden aangetroffen, te gebruiken om nieuwe elektronische onderdelen te vervaardigen. Dat vermindert niet alleen de hoeveelheid afval, maar ook de vraag naar grondstoffen. En laten we niet vergeten dat de winning van grondstoffen vaak negatieve effecten heeft op het milieu en de menselijke gezondheid. Recycling beschermt dus ook gevoelige ecosystemen, vermindert het energieverbruik bij het vervoeren van grondstoffen en voorkomt schendingen van mensenrechten in nieuwe geïndustrialiseerde landen.

Recycling begint bij productontwerp

Wat we als consument met onze elektronische toestellen doen nadat we ze hebben gebruikt, ligt in onze eigen handen. Het is echter minstens zo belangrijk dat fabrikanten zich ook bewust zijn van hun verantwoordelijkheid. En dat begint al bij het ontwerp van elektronische toestellen. Dat komt doordat in dit vroege stadium wordt bepaald op welk punt het toestel elektronisch afval wordt en hoe de materialen erin kunnen worden gerecycled.

Gemiddeld wordt een mobiele telefoon ongeveer 18 maanden gebruikt.

Zelfs als zoiets als geplande veroudering, dat wil zeggen dat toestellen na een korte levensduur kapot gaan, wettelijk niet is toegestaan, nemen sommige providers dit zelfs op in hun strategie. Consumenten denken dan vaak dat ze toestellen tegen bijzonder gunstige prijzen kopen. Het kopen van hoogwaardige producten die daardoor langer meegaan, is duidelijk het betere alternatief. Dit komt omdat in dit geval fabrikanten zich richten op het tegengaan van verspilling van hulpbronnen door de levensduur te verlengen.

Dit is een cruciaal aspect voor SMA. Vanaf de ontwerpfase wordt al rekening gehouden met de kwaliteit en levensduur van omvormers. De berekening is immers heel simpel: als toestellen twee keer zo lang kunnen worden gebruikt, wordt maar half zoveel elektronisch afval gegenereerd.

Een ander belangrijk onderwerp is de herstelbaarheid. Tegenwoordig zijn veel producten helemaal niet meer te herstellen. Dit betekent dat wanneer ze zelfs maar de kleinste schade oplopen, vaak hele toestellen moeten worden weggegooid.

Herstelbaarheid houdt in dat bedrijven ervoor verantwoordelijk zijn hun producten op zo‘n manier te ontwerpen dat ze gemakkelijk kunnen worden hersteld en onderhouden. Dit is een belangrijk punt dat SMA ook ter harte neemt. Al jaren nemen we defecte omvormers terug, herstellen ze waar mogelijk en plaatsen we ze met vervangende toestellen in ons magazijn. Dit zorgt er op zijn beurt voor dat klanten onmiddellijk over een gerecycled vervangend toestel kunnen beschikken als onderhoud nodig is. Bovendien biedt SMA steeds vaker montagevervanging op locatie aan. Zo hoeven geen complete toestellen weggegooid te worden. Alleen het defecte onderdeel wordt vervangen.

Design for Recycling

Als producten zo zijn ontworpen dat herstellingen gemakkelijk kunnen worden uitgevoerd, kunnen ze na gebruik ook gemakkelijker worden gerecycled. Dit wordt design for recycling genoemd. SMA heeft zichzelf in dit opzicht een aantal ambitieuze doelen gesteld. Zo moet tegen 2025 90% van de onderdelen in elk van onze producten recyclebaar zijn. Tegelijkertijd werken we aan een gestage verhoging van het percentage secundaire grondstoffen dat we in onze omvormers gebruiken – en het verlagen van het percentage kritische materialen. Ze zijn tenslotte niet alleen twijfelachtig in relatie tot de productie en het gebruik van elektronische toestellen. Het verkrijgen en afvoeren van deze materialen is ook problematisch. Ze voorkomen vaak dat onderdelen kunnen worden gerecycled. En dit is in strijd met ons doel, namelijk zoveel mogelijk materialen als secundaire grondstof terugvoeren naar de materiaalcyclus zodra onze omvormers het einde van hun levensduur bereiken.

En wat kan ik doen?

• Een toestel dat is uitgerust met elektronica in welke vorm dan ook, hoort niet thuis bij het huishoudelijk afval, maar moet naar een recyclingpunt gaan. Daar is afvoer gratis. Workshops voor mensen met een handicap accepteren vaak ook elektronische toestellen.
• U kunt oude elektronische toestellen doneren. Er zijn meerdere organisaties die bijvoorbeeld oude gsm’s inzamelen en de opbrengst gebruiken om milieuprojecten te ondersteunen.
• Oude elektronische toestellen horen niet thuis in lades of op zolder.
• Kies voor duurzame producten van hoge kwaliteit. Dat is op de lange termijn ook de meest kosteneffectieve manier.
• Controleer of uw kapotte elektronische toestel nog kan worden hersteld. Zo zijn er herstellingscafés die hierbij kunnen helpen.
• Er zijn veel producten, zoals kinderspeelgoed, met kleine elektronische functies die niet echt nodig zijn. Kies er bewust voor om ze niet te kopen.

Bepalen hoe lang we elektronische producten gebruiken en welke producten we echt nodig hebben, hebben we zelf in de hand. Recycling is belangrijk, maar het is echt de allerlaatste stap. Tot dat moment moeten we het product zo goed en zo lang mogelijk gebruiken.

Over missionN

Matthias Schäpers is Sustainability Officer bij SMA en Climate Protection Ambassador voor het Hessische Ministerie van Milieu van Kassel.

Om de afgesproken klimaatdoelen te halen is er al jaren een roep om een verschuiving naar duurzame ontwikkeling. Wetenschappers zijn het er unaniem over eens dat hoe langer we wachten, hoe extremer de corrigerende maatregelen zullen moeten zijn. Deze eis gaat over niets meer en niets minder dan wat vanzelfsprekend zou moeten zijn: toekomstige generaties dezelfde levensomstandigheden geven waarvan wij hebben geprofiteerd. Terecht eisen we dat de overheid hiervoor de juiste randvoorwaarden schept. Maar past dit bij ons eigen gedrag? We doen vaak precies het tegenovergestelde, soms bewust, maar grotendeels onbewust en uit gewoonte. Onze levensstijl heeft daarom vaak effecten die we niet eens weten.

Bedrijven moeten ook hun steentje bijdragen en meer verantwoordelijkheid nemen. Ze kunnen invloed uitoefenen op de omstandigheden binnen hun productiegebieden, de toeleveringsketen en het gebruik van hun producten, zowel tijdens als na gebruik. Ze kunnen hun medewerkers aanmoedigen om middelen op een duurzamere manier te gebruiken, terwijl ze ook het potentieel van hun medewerkers benutten. Veel medewerkers vinden het al essentieel om te kiezen voor een bedrijf dat duurzaam gedrag serieus neemt en promoot.

Het doel van mijn blog missieN is om u waardevolle informatie en inspirerende suggesties te geven op het gebied van duurzaam gedrag op het werk en thuis. Daarbij zal ik ook actief rapporteren over de inzet voor duurzaamheid bij SMA.

U vindt ook meer informatie in de Global Waste Monitor 2020

Lees meer over duurzaamheid bij SMA op onze website.